İskandinav Runik Alfabesi #7: Kenaz (Meşale)

Meşaleyi alevinden tanırız

aydınlık ve ışık getirir

soylu nefsler nerede toplandı ise.

Kenaz (ᚲ) runik harfinin kelime anlamı “meşale” olarak geçmektedir. Çam meşalesi olarak bilinen bu rün nesnel anlamda bir odayı veya dış mekanı aydınlatmak için kullanılan bir araçtır. Işık / aydınlatış kavramlarını destekleyen bir semboldür. 

Kenaz rününün meşale anlamı zihni de simgeler. Bilgi açısından aydınlanmayı, doğruluk arayışını ve becerileri de tetikleyen semboldür. Ruhsal anlamda ise içimizdeki ruhun parlaklığını temsil eder. Eğer kenaz rününü üzerinizde taşıyorsanız size zarar verebilecek kötülüklere karşı bir adım öndesiniz demektir. Koruyucu bir ründür.

Yüce Kişinin Sözleri olarak Odin’in söylemlerinin geçtiği Havamal sagasında Odin’in kenaz rünü ile bağlantılı şu sözleri, meşalenin zihni aydınlatma anlamına değinmektedir:

Alevler bir kütükten diğerine sıçrar,

ateş ateşi alevlendirir;

bir insanın zekası sözlerinde gözükür,

aptallığı sessizliğinden belli olur.

Kişisel anlamında kenaz, arkadaşlık ve sevgi kavramları ile ilgilidir. Aşık olduğunuz kişiyi meşaleniz ile aydınlatmaya yorulabilir. Birliktelikten çok aradaki sevgi yoğunluğunu ifade eder. Meşalenin ateşi ne kadar yoğun ise ışık o kadar parlaktır.

Bu gibi anlamlara bakıldığı zaman kenaz rünü alfabedeki en olumlu anlama sahip harf olarak görülmektedir. Fakat bir şekilde kenaz rünü karşınıza ters olarak çıktığında; meşale ateşinin yok edici, ısırıcı yönü ile karşılaşabilirsiniz. Kendinizi bitkin ve mutsuz hissettiğinizde hayatınızı önceden aydınlatmakta kullandığınız meşalenin artık sizin için olumlu bir yönü kalmadığını anlayabilirsiniz. Bu yüzden başka bir aydınlatış kaynağı bulmalısınız. Belki de bulduğunuz yeni bir ışık hayatınıza aydınlığı geri getirecektir.

Bu yazımızı da Wardruna'nın kenaz rün isimli parçası ile bitirelim. (Kenaz, diğer adı Kauna'dır. Bu isim Proto-Germen anlatılarda geçmektedir.)

İskandinav Runik Alfabesi #2: Fehu (Bereket)

Zenginlik rahatlık sağlar,

ancak fallara umut bağlayanlar ile onu paylaşmak zorundasın

tanrıların önünde yargılanmadan önce

Fehu ( ᚠ ), bereket ve bolluk anlamına gelen runik harftir. Zenginlik için akla gelen ilk rune harfi olarak fehu; servet, mal, mülk sahibi olma ve şansı işaret eder. Aynı zamanda bereket tanrıçası Freya ile ilişkili rune harfidir. Kehanette bulunduğunuz çubukları attığınız zaman fehu harfini görürseniz bu beklenmedik bir paraya veya maddi şansı işaret eder.

İlk zamanlarda fehu’nun orijinal anlamı sığır olarak geçiyordu. Sığır, hem etinden hem derisinden hem de sütünden faydalanılarak birçok gıda ve yaşam ihtiyacını karşıladığından dolayı göçebe yaşam süren İskandinavlar için bir zenginlik kaynağıdır.

Fehu harfi aynı zamanda altını ve madeni parayı da çağrıştırmaktadır. Bu harfin kehanet sırasında karşınıza çıkması zaman içerisinde para sahibi olabileceğinizi gösterir. Ancak inanışlara göre para biriktirmenin uğursuz olabileceği de belirtilmektedir. Odin’in Havamal’daki bir sözünde şöyle söylemektedir: “Para, insandan maymunlar yaratır!” (P.R.Mountfort – Kadim Viking İrfanı) Para şehveti insanları birbirine düşürebilir, sosyal yapıyı bozabilir ve kişisel çıkarları ortaya çıkarabilir. Yanlış yollarla biriktirilen para üzerine lanet çekebilir. Bu anlamda fehu her ne kadar kazancı işaret etse de bireyin kendi sahip oldukları tarafından başına bela gelebileceğini de işaret eder.

Çubukları dağıtırken fehu işareti karşımıza ters bir şekilde çıkarsa hayatınızdaki bereket akışında bir tıkanıklığa, yoksulluğa ve mahrum kalışa işaret eder. Bir önceki yazımda da bahsettiğim gibi runik harf ters olarak karşımıza gelirse orijinal anlamının tersini düşünmemiz gerekir.

Wardruna grubunun bu rune harfi ile aynı isimli bir şarkısını aşağıya bırakıyorum. Grubun şarkıları artık sizin için daha anlamlı olacak, çünkü neredeyse her rune harfine gönderme yaptıkları bir şarkıları mevcut. 

Başka bir ayrıntı vermem gerekirse Vikings dizisinin 1. Sezon 4. Bölümünde Ragnar ve tayfası ilk büyük vurgunlarını İngiltere’ye yelken açtıklarında Kral Aelle’ye ait bir kentte yapmışlardı. Bu vurgun esnasında arkada Wardruna’nın Fehu şarkısı çalıyordu. Bu vurgun ile büyük bir kazanç elde etmişlerdi.

Vikings Dizisindenki Karakterler ile İskandinav Tanrıları Arasındaki İlişkiler

Son zamanlarda Marvel’ın çizgi romanları ve filmleri sonucunda pek çok kişide merak uyandıran İskandinav mitolojisini bildiğimiz üzere 2013’ten beri History Channel da “Vikingler”i ele alarak televizyon dünyasına sunmaktadır. 

Dizide Viking Çağı’nda (MS 793 – MS 1066) anlatılan hikayeler ve çağının en büyük kahramanlarından biri olan Ragnar Lothbrok’un maceraları anlatılmaktadır. Viking savaşçılarından en meşhur olan Ragnar Lothbrok’un kardeşleri, ailesi ve kral olma yolundaki maceralarını ekrana sunan History Channel izleyicilerin “viking” beklentisini karşılamayı başarmıştır.

Ben de aslında dizinin ikinci sezon tanıtımı olarak geçse de akılda kalan karakterlerin bir arada sunulduğu ve İskandinav mitolojisindeki tanrılar ile ilişkilerinin açıkça gösterildiği için karakter – tanrı eşleşmesinden bahsedeceğim bu yazımda. İlk olarak ilgili tanıtımı izlemenizi istiyorum:

• Ragnar – Odin 

Odin’in isimlerinden biri olan Baleygr’in anlamı “yanan gözlü, ateşli göz”dür ve dizinin tanıtımında Ragnar’ın sol gözünden çıkan ateşler bu ismi temsil etmektedir. Kuzgun sembolü Odin’in kuzgunları olan Huginn ve Muninn’i temsil etmektedir; anlamları “düşünce” ve “hafıza”dır. (Bu sembolü Ragnar’ın kafatasından ve göğüsünden çıkan kuzgun kanatları ile bağdaştırabiliriz.) Huginn ve Muninn’in dünyanın çevresinde dolaşıp edindikleri bilgileri sahiplerine götürdüklerine inanılır. Elder Edda şiirlerinde Odin’in kuzgunlarının geri dönmeyeceği hakkındaki korkularından bahsetmiştir. Ragnar’ın aklı evinden uzaklardadır. Tanıtımda Ragnar’ın elinde görünen mızrak şüphesiz Odin’in büyülü silahı olan Gungnir (hükmedici olan)’dir. Aesir ve Vanir tanrıları arasındaki savaş da Odin’in mızrağını Vanir’e fırlatmasıyla başlamıştı. Wagner’in “Ring of the Nibelung” adlı eserinde bu mızrağın dünya ağacından yapıldığı yazılmaktadır. Böylece tanıtımda Ragnar’ın elinden çıkan ağaç dallarının mızrağa dönüşmesinin sebebini anlamış oluyoruz.

• Floki – Heimdall 

Heimdall “tanrıların en beyazı” olarak bilinir ve İskandinav mitolojisinde yalnızca bir tanrının altın dişleri vardır. Heimdall kendi hanesinde bal likörü içerken betimlenir. Heimdall’ın en değerli eşyası Gjallarhorn’dur ve anlamı ”ses yükselten boynuz”dur; Heimdall bunu Ragnarok gününde üfleyecektir. Tanıtımında Floki bir boynuzla görülmektedir ve bu boynuzdan bir şeyler içmektedir ve Floki’nin altın dişleri vardır.

• Lagertha – Idunn – Valkyrie 

Lagertha üzerinde elma olan bir tepsiyi taşırken görülmektedir. Belki de o burada sonsuz gençlik elmasının koruyucusu olan Idunn’u temsil etmektedir. Tepsinin düştüğünü gördüğümüz zaman üzerindeki eşyaların önce tüye daha sonra kılıç ve kalkana dönüştüğünü görüyoruz. Tüyler Valkyrie’nin kanatlarını temsil etmektedir. İskandinav mitolojisinde Valkyrie’ler “dişi ölü seçici” olarak bilinmektedir ve savaşta askerlerin yaratıklarla olan mücadelesinde kimin hayatta kalıp kimin öleceğini belirlerler.

• Horik – World Serpent – Jörmungandr 

Tanıtımda Kral Horik’in derisinin bir yılan derisine dönüştüğünü ve göz bebeğinin şeklinin yılan gözü formuna dönüştüğünü görüyoruz. Bu da İskandinav mitolojisinde Jörmungandr’ı temsil etmektedir. Jörmungandr, Loki ve Angrboda’nın tehlikeli çocuğu, Hel ve Fenrir’in kardeşi ve kendi kuyruğu ile dünyayı kavrayacak olan yaratıktır. Ragnarök yani kıyamet gününde Jörmungandr, Thor tarafından öldürülecektir. Horik’e bir horoz eşlik etmektedir ve Elder Edda’nın yazılarında horoz Ragnarök’ün habercisi olarak betimlenmektedir.

• Aslaug – Freyja 

Aslaug’un yüzünde kızıl bir gözyaşı görülmektedir ve bu akan gözyaşı Freyja’nın kocası gittiği zaman döktüğü gözyaşı olarak temsil edilmiştir. Hamile olarak görülen Aslaug aşk, cinsellik ve bereket ile ilişkilendirilmiştir. Öte yandan bu ilişkilendirmeler Freyja’nın büyücülük, savaş ve ölüm ile olan ilişkisini hatırlatmaktadır. Aslaug’un elinde görünen çiçekler menekşeye benzemektedir, menekşeler şiddeti temsil etmektedir. Aslaug’un sırtından çıkan şahin kanatları ise Freyja’nın ona uçma gücünü veren büyülü şahin tüyünden yapılmış peleriniyle ilişkilendirilmiştir.

• Athelstan – Tyr 

Tanıtımda Athelstan’ı tek elli görüyoruz ve tek ellilik Tyr’a ait bir niteliktir. Tanrıların düşmanı olan Kurt Fenrir’i zincirlemek amacıyla Tyr bir elini kurdun ağzına koymayı kabul etmiştir. Kurt aldatıldığını ve zincire vurulduğunu fark ettiğinde Tyr’ın sağ elini ısırmıştır. Tyr hakkında ayrıntılı bilgi için buraya tıklayabilirsiniz.

• Ecbert – Fenrir 

Kral Ecbert tanıtımda göğüsünde bir haçla ve genç bir geyiği beslerken görülmektedir. İskandinav mitolojisine göre dört geyik bir araya geldiğinde dünya ağacının dallarını tüketecektir.

• Siggy – Sigyn 

Sigyn, Loki’nin eşidir. Elder Edda yazılarında onun Loki ile olan bağlantısından şöyle bahsetmiştir; Loki tanrılar tarafından tutsak tutulduğu zamanlarda Sigyn Loki’nin yüzünden damlayan zehri bir kasede biriktirmiştir. Kase zehirle dolduğu zaman Sigyn zehri dökmüş ve o an Loki şiddetle sarsılmıştır.  Bu anlatılan hikaye dizinin son sezonunda ekranlara Floki ve Helga ile yansıtılmıştı. 

• Rollo – Loki 

Rollo bağlı olarak görülmektedir, Loki ile olan ilişkisi ise Loki’nin tanrılar tarafından bağlı tutulmasıdır. Ragnarök’un başlaması ile birlikte bağladığı yerden kurtulup tekrar tanrılarla savaşmaya başlayacaktır. Heimdall ile karşılaşacak ve birbirlerini öldüreceklerdir. Aynı kader Rollo ve Floki arasında da olabilir mi?





İlerleyen zamanlarda Vikings dizisindeki mitoloji bağlantılı olayları anlatacağım bir yazı paylaşacağım. Takipte kalın! :)

İskandinav Mitleri #12: Dişi Ölü Seçici Valkyrie

Valkyrie'ler nedir desem bazılarınız hemen Vikings dizisindeki Lagertha karakterinin kadın savaşçıları deyip geçeceksiniz; fakat bu kadar basit cevaplı bir kavram değil maalesef.

Valkyrie'ler savaş meydanlarının üzerinde yırtıcı kuşlar gibi süzülen kara ruhlar, karanlık ölüm melekleridir. Savaş meydanlarının üzerinde dolaşırlar ve Odin'in ordusuna katılmak için Valhalla'ya gidecek Einherjar'ı (Kahraman Ölüler) seçerler. Valhalla'ya götürmelerinin sebebi ise Ragnarök'de yani "kıyamet günü"nde yaşanacak savaşta Odin'in yanında savaşacak güçlü savaşçılar toplamaktır.

Valkyrie sözcüğü “savaşta katledilmiş olanlar” anlamına gelen valr ve “seçmek” anlamına gelen kiosa fiili ile bağlantılı olan -kyria ekinden oluşur.

 Odin'in adı altında "kader ile karşılaşma"yı simgelerler. Valkyrie'ler aynı zamanda Valhalla'daki seçilmiş kahramanlara tükenmez içki ve et servisi yapan, Odin'in altın sarısı saçları, kar beyazı kolları olan "Savaş Bakireleri" olarak da adlandırılırlar.

 Valhalla'da çekici bir güzelliğe sahip, zırh kuşanmış, kasklı, mızraklı dişiler olmalarına rağmen, savaş alanlarında kahramanları kendi ölümlerine gönderen "katliam melekleri" haline dönüşürler. Aslında Valkyrie'lerin kendilerinin de parçalanmış bacaklar ve kanlı yaratıklardan büyük zevk alan, Amazon benzeri ölüm tanrıçaları olduklarına inanılır.

Valkyrie'ler, inci rengindeki uçan atların ile bulutların arasından savaş alanına doğru süzülürlerdi. Atları ise yağmur bulutlarından oluşmuş ve geçtikleri kurak alanlara çiğ ve kırağı saçmaktaydılar. Valkyrie'ler, kaderin geri dönüşsüzlüğünü ve ölümün hayatı sona erdiren bir nokta olduğunu sembolize etmektedirler.

Poetic Edda'nın Völuspá şiirinde altı önemli Valkyrie ismi geçmektedir: 

Skuld - Gelecek
Skögul - Yükselen
Gunnr - Savaş
Hildr - Mücadele
Göndul - Asa taşıyan
Geirskögul - Mızrak

En meşhur Valkyrie'lerden bazıları Alrua, Brynhildr, Eir, Geiravör, Göndul, Gunnr, Herfjötur,Herja, Hlaðguðr, Svanhvít, Hildr, Hervör, Alvitr, Hlökk, Kára, Mist, Reginleif, Róta, Sigrdrífa, Sigrún, Skögul, Geirskögul, Skuld, Svipul ve Thor'la Sif'in kızı Thrúd'dur. Bu isimlerin anlamlarını merak edenleri ise şuraya yönlendirebilirim.