Mit, genellikle doğaüstü kişileri, eylemleri ya da olayları anlatan ve doğal ya da tarihsel olgular hakkındaki yaygın bazı kanıları somutlaştıran, tamamen kurmaca bir öykü diye tanımlanır. İskandinav mitleri doğaüstü varlıklar ve olaylarla ilgilidir ve bu yüzden, Orta Çağ yazarlarının bize aktardıkları pagan/İskandinav düşünce tarzını anlamamıza yardımcı olabilirler.
İskandinav sözcüğünü duyan pek çok toplumun -özellikle İngilizlerin- aklına hemen MS 800 ile 1100 yılları arasındaki üç yüz yıllık süre zarfında dört bir yanı fethetmiş, sömürgeleştirmiş, yağmalamış, ticaretle uğraşmış ve hatta kimileyin İskandinavya'nın doğusunda ve batısında yerleşim yerleri kurmuş olan gözü pek ve acımasız Viking halkı gelir. Bu insanların pagan bir dinleri ve epey karışık mitolojileri olduğunu söyleyebiliriz. Bu karmaşık mitoloji hakkındaki Türkçe bilgi azlığı beni rahatsız ediyor ve bu yüzden bulabildiğim kadar en dip köşe bilgileri sizler ile paylaşmak istiyorum. Yunan mitolojisi iyi güzel ama çok seks! Bize biraz daha vurdulu kırdılı bir halkın sert tanrıları lazım. İlk paylaşımım da bu tanrılar ve tanrıçaların kim olduğu üzerine olacak. Şimdiden iyi okumalar!
Aesir
tanrıları aslında Asgard içinde yaşayan tüm tanrıların genel adıdır ve büyük
bir soydur. Tanrıları ölümsüz değildir fakat diğer ölümlülere göre daha uzun
yaşarlar. Aesir soyunun lideri ise Odin'dir. Asgard içinde yaşamını sürdüren
ölümlüleri ve Vanir soyundan gelen tanrıları yönetmektedirler. Vanir, İskandinav
mitolojisinde soy olarak Aesir'den sonra gelen ikinci tanrı topluluğudur ve
Dokuz Diyar içinden Vanaheim'da yaşarlar. Eski Nors hikayelerinde Aesir ve
Vanir tanrılarının savaş içinde olduğu bilinmektedir.
Ayrıca
Aesir, İskandinav mitolojisindeki erkek tanrılara verilen isimdir. Aesir
tanrıları Asgard'ta Asynjur adı verilen tanrıçalar ile birlikte yaşamlarını
sürdürmektedir. Tanrılar Asgard'a eşleri için Vingolf isimli çok güzel bir ev
inşa etmişlerdir.
Odin
Aesir
tanrılarının ve Asgard'ın kralıdır. Haftanın ortanca günü olan Çarşamba adını
Odin'den almaktadır (Onsdag). Bor ve Bestla'nın oğludur. Vili ve Ve adında iki
kardeşi vardır. Frigg ile evlenmiştir. Balder ve Hod isminde oğulları
olmuştur. Odin'in dişi dev Fjörgyn ile ilişkisinden Thor adında oğlu olmuştur.
Başka bir dişi dev Grid'ten Vidar ve Rind'ten de Vali adında oğulları olmuştur.
Odin, Asgard tanrıların lideri ve en güçlü olanıdır. Odin'in Asgard'ta yaşadığı
evin ismi Valaskialf'tır ve evinde Hlidskialf adında bir tahtı bulunmaktadır;
bu tahttan Dokuz Diyar'ın hepsini gözetleyebiliyordu. Zafer, mutluluk ve
bilgeliğin tanrısıdır. Kendisine "Ruhların Lideri" takma adı
verilmiştir.
Thor
Odin
ve Fjörgyn'in oğludur. Gök gürültüsü tanrısı olarak bilinmektedir. Haftanın
dördüncü günü olan Perşembe ismini ondan almıştır (Torsdag). Sif ile evlenmiş
ve bu evliliğinden Trud ve Modi adında çocukları olmuştur. Ull ise Sif'in
oğludur ve Thor onu da üvey evlat olarak kabul etmiştir. Ayrıca dişi dev
Jarnsaxa'da Magni adında bir oğlu da vardır.
Thor güçlü tanrılardan biridir fakat çok akıllı sayılmazdı. Pek çok dev onu
aptal yerine koyar ve onunla dalga geçerlerdi. Thrudheim'da adında bir yerde
yaşardı ve Asgard'ın en büyük evi olarak bilinirdi.
Tyr
Gökyüzü
ve savaş tanrısıdır. Tanrıların en cesurudur. Haftanın ikinci günü olan Salı
günü ismini Tyr'dan almıştır (Tirsdag). Cesareti ise kurt Fenrir'e göz kulak
olmayı kabul etmesinden gelmektedir. Fenrir bir gün zincirlerinden kopar ve
etrafa saldırmaya başlar. Bu sırada Tyr sağ elini kurda kaptırır ve İskandinav
mitolojisinde tek elli olarak tasvir edilir.
Baldr
Odin ve Frigg'in oğludur ve tanrıların en iyisi olduğu söylenmektedir. Hod
adında ağabeyi vardır. Nanna ile evlenmiş ve bu evlilikten Forsete isimli bir
oğlu olmuştur. İsmi "Lord" anlamına gelir.
Baldr, Asgard'ın Breidablik bölgesinde yaşar.
Evinin çatısı gümüşten diğer kalan kısmı ise altından yapılmıştır. Her
zaman temiz ve neşeli bir ev olmuştur; hiç bir zaman kötülüğü içinde
barındırmamıştır. Aesir tanrıları içinde en kibar ve güzeli olarak
betimlenmiştir fakat tüm bu iyi özelliklerine rağmen silik bir tanrı olarak
kalmıştır. Aynı zamanda bir çeşit savaş tanrısı olarak da ismi mitlerde yer
almıştır. Baldr hakkındaki mitler "Baldrs draumar" yani
"Baldr'ın rüyaları"ndan gelmektedir.
Heimdall
Heimdal dokuz annesi olan ve bunların hepsi kardeş olan bir soydan gelmiştir.
Asgard ve Midgard'ı birbirine bağlayan Gökkuşağı Köprüsü "Bifrost"un
koruyucusudur. Aynı zamanda Odin'in en elit askerlerini yani Einherjarları
yetiştiren de odur.
Heimdall uzun boylu, yakışıklı, dişleri altından olan bir tanrıdır; ona
"Altın Diş" takma isminin verilmesinin de sebebi bu yüzdendir.
Kuşlardan daha az uyur ve çok iyi görme/duyma yetisine sahiptir. Yüzlerce
kilometre öteyi gece gündüz demeden gözetler. Bifrost'un ilerisinde bulunan
Himinbjorg isimli evde yaşar.
Heimdal Gulltop adında bir ata sahiptir ve bu at tamamen altından
yaratılmıştır. Hofund isimli bir kılıcı ve Gjallarhorn isimli bir boynuza da
sahiptir. Bu boynuzun sesi o kadar temiz ve yüksektir ki çalındığı zaman Dokuz
Diyar'ında duyacağı rivayet edilir. Heimdall bu boynuzu Ragnarök'ta çalacağına
inanılır ve Gjallarhorn'un sesini duyan herkesin kıyamet savaşına hazır olması
gerektiği söylenmektedir.
Bragi
Odin ve Gunnlod'un oğludur ve Idun ile evlenmiştir. Şiir ve müziğin tanrısı
olarak bilinmektedir. Bragi'i çok uzun sakallı ve bilge biri olarak tasvir
edilmiştir. Bragi bilgeliği ve en çok da sözcükleri akıcı ve hızlı bir şekilde
söylemesi ile bilinmektedir. En bilgili olduğu konular şiir ve şarkılardır. Adı
"Bragr"dan gelir yani "Şiir" anlamındadır.
Delling
Delling ya da Dellingr "parlayan, gün ışığı" anlamına gelmektedir ve
gündoğumu tanrısı olarak bilinmektedir. Delling dişi bir dev olan Nat
(night/gece) ile evlenmiş ve birlikteliklerinden Day (gün) adında oğulları
olmuştur.
Freyr
Vanir tanrılarından Njord'un oğlu ve Freya'nın ikiz kardeşidir. Bereket tanrısı
olarak bilinmektedir. Gerd isimli bir dev ile evlenmiştir. Alfheim'ın lideri ve
cücelerin efendisi olarak bilinmektedir. Freyr "Lord" anlamına gelir
ve inanılmaz derecede yakışıklı bir tanrıdır. Bereketin, barışın, gün ışığının
tanrısıdır. Freyr eski bir Vanir üyesidir. Vanir ve Aesir arasındaki savaşlar
bittiğinde Freyr ve diğer iki Vanir tanrısı Aesir'e gönderilmiştir. Aesir de
Honir ve Mimir'i Vanir'e göndermiştir.
Forseti
Nanna ve Baldr'ın oğludur ve adalet tanrısı olarak bilinmektedir. Forseti aynı
zamanda "başkan" anlamına gelmektedir. İnsanlar ve tanrılar için adeleti sağlayıcı
bir mahkeme görevi taşır. Meditasyon becerisine de sahiptir. Forseti Asgard'da
Glitnir isimli gümüş çatılı ve altın sütunlarla kaplı bir evde yaşamaktadır.
Glitnir "ışıldayan, parlayan" anlamına gelmektedir. Forseti'nin evi
çok uzak mesafelerden bile görülebilecek kadar ışık yaymaktadır.
Hermod
Odin ve Frigg'in oğludur ve cesurluğu ile bilinmektedir. Hel'e gidip Baldr'ı
oradan almak için gönüllü olmuştur.
Hoder
Odin ve Frigg'in oğludur. Asgard'da diğer tanrılar ile birlikte yaşar ve kör
bir tanrıdır. Kardeşi Baldr'ı ökseotu ile sarılmış bir ok ile öldürmüştür.
Honir
Honir uzun boylu, uzun bacaklı, yakışıklıdır. Kardeşinin adı ise Odin'dir.
Aesir ve Vanir tanrıları arasındaki savaşta ateşkes imzalanabilmesi için
Vanir'e rehin olarak gönderilmiştir.
Kvasir
Odin tarafından yaratılmıştır. Şiir ve bilgeliğin tanrısıdır. Kvasir çok bilge
bir adamdır.İsmi "tükürük" anlamına gelir, bu onun nasıl
yaratıldığını ona hatırlatır.Aesir ile Vanir arasındaki savaş bittiğinde Odin
tükürükten yeni bir tanrı yani Kvasir'i yaratmıştır. Kvasir her soruyu
cevaplardı ve mükemmel bilgeliği ile bilinirdi.
Magni
ve Modi
Magni
çok güçlü bir tanrıdır ve ismi "mighty-kudretli" anlamına gelir. Thor
ve dişi dev Jarnsaxa'nın oğludur. Modi adında bir kardeşi vardır. Modi'nin
isminin anlamı "courage-cesaret"tir. Thor ve Sif'in oğludur. Magni ve
Modi, Ragnarök'tan sonra Thor'un çekicini miras olarak alacaktır.
Mimir
Adı "bilge olan" ya da "öğüt veren" anlamına gelir. Mimir
tecrübeleri ve bilgeliği ile bilinmektedir. Aesir ve Vanir savaşı sırasında
idam edilmiştir. Savaştan sonra kafası Odin'e gönderilmiş, bu durum hayal
kırıklığı yaratmıştır. Mimir aynı zamanda "Mimir's Well - Mimir'in
kuyusu" ile de bilinir. Her kim bu kuyudan su içerse bilgeliği elde
edecektir. Odin bu sudan içip bilge biri olmak için Mimir'e bir gözünü
vermiştir.
Narfi
Loki ve Sigyn'in oğludur. Vali adında bir kardeşi vardır. Vali, kardeşi
Narfi'yi kurda dönüp öldürmüştür.
Njord
Freya ve Freyr'in babasıdır. Dişi dev olan Skadi ile evlenmiştir. Nerthus
adında bir kız kardeşi vardır.Njord rüzgarın, kıyıların, denizcilerin,
ırmakların tanrısı aynı zamanda Vanir tanrılarının da bir üyesidir. Aesir ve
Vanir arasındaki savaş bittiğinde Njord ile birlikte iki kişi Aesir'e ateşkes
simgesi olarak giderler. Njord, Asgard'da bir sahil kenarında Noatun adı
verilen bir gemide yaşamaktadır.
Vidar
Odin ve Grid'in oğludur. Bilinen en güçlü ikinci tanrıdır. Vidi adında bahçeye
benzeyen huzur dolu bir yerde yaşamaktadır. Sessizliği ve sakinliği ile bilinir
fakat Ragnarök'ta ölen babası Odin'in intikamını alacağı anlatılmaktadır.
Freya
Aşk tanrıçasıdır. Haftanın beşinci günü olan Cuma ismini Freya'dan almıştır
(Fredag). Njord ve kız kardeşi Nerthus'un kızlarıdır. İkiz kardeşi Freyr'dir.
Od ile evlenmiştir fakat bilinmedik bir sebeple kocası kaybolmuştur. Od'tan iki
çocuğu olmuştur; Hnoss ve Gersimi.
Freya aşk, şehvet, güzellik, sihir, bereket aynı zamanda ölüm ve savaş
tanrıçasıdır. İsminin anlamı "hanımefendi, leydi"dir. Vanir'in eski
üyelerinden biridir. Aesir ve Vanir arasındaki savaş bittiğinde Aesir'e
gönderilen üç kişiden biridir. Güzelliği ile herkesi kendine hayran bırakan
Freya şiir ve aşk şarkılarını severdi. Kırlarda gezindiği zamanlarda altın
saçları arasından yerlere çicekler düşerdi. Ağladığı zamanlarda göz yaşları
altına ya da kehribara dönüşürdü.
Frigg
Fjörgynn'in kızıdır. Doğa Ana olarak bilinmektedir. Odin ile evlenmiş; Baldr ve
Hod adında oğulları olmuştur. Thor, Heimdall, Hoder, Hermod, Tyr, Bragi, Vidar
ve Vali'nin üvey annesidir. Frigg, Asgard'ın kraliçesidir ve isminin anlamı
"sevilen kişi"dir. Aşk, evlilik, doğurganlık, annelik gibi duygular
ile betimlenmektedir. Evlenen kadınlar için en önemli tanrıçalardan biridir.
Odin'den sonra evrende en üst mertebeye sahip tanrılardan biridir. Fensalir
adında bir evi vardır.
Gefion
(Gefjon)
Bereket tanrıçasıdır ve toprağı sürmek için kullanılan saban ile
ilişkilendirilmiştir. Gefion kendisini
dilenci bir kadın olarak gizlerdi.
Idunn
Cüce
Ivald'ın kızıdır. Bragi ile evlenmiştir. Gençlik/ölümsüzlük elmasının koruyucu
tanrıçasıdır. Uzun ve sarı saçlı bir kadın olarak tasvir edilmiştir; baharın ve
sonsuz gençliğin tanrıçasıdır. Ona verilen gençlik elmaları ile diğer
tanrıların da yaşamlarının uzun olmasını sağlardı. Bir gün Idunn ve elmaları
Loki tarafından kaçırılmıştı. Tanrılar gençlik elmaları kaybolduğu için giderek
güçsüzleşmeye başlamışlardı ve Idunn'u kurtarmak için toplanıp plan yaptılar.
Uzun uğraşlardan sonra Loki'yi kandırarak Idunn'u kurtarırlar.
Nanna
Baldr
ile evlenmiştir ve Forseti'nin annesidir. Nanna, Baldr'ın öldüğünü öğrenince
büyük bir kedere kapılır ve o da kocasının ardından ölür. Tanrılar Baldr ve
Nanna'yı aynı sandala koyarak ateşe verirler.
Eir
Barış, hoşgörü, yardım ve merhamet tanrıçasıdır. Medikal yetileri ile bilinmektedir.
Sif
Uzun
altın saçları ile tasvir edilen Sif tahıl, tarım ve bereket tanrıçasıdır. Thor
ile evlenmiştir. Ull adında bir çocuğu vardır; Thor onu evlat edinmiştir.
Hilebaz Loki, Sif'in saçlarını uykusunda kesmiş ve cüceler tarafından
hazırlanan altın teller ile takas etmiştir.
Loki ile evlenmiştir. Narfi ve Vali adında iki çocuğu vardır. Loki'nin hileleri
tanrıların ve yaşayan tüm ırkların başına bela getirdiği için tanrılar Loki'yi
zincire gerer ve başının üzerine zehirli bir yılan koyarlar. Sadık bir eş olan
Sigyn gece gündüz demeden onun yanında durur ve yılanın dişlerinden akan zehri
bir kasede toplayarak Loki'ye zarar vermesini engeller. Sigyn dünyanın sonuna
kadar Loki'nin yanında yer almıştır.
Sjofn
İnsanların
ısrarcı fikirlerinin kötü sonuçlara yol açmaması için onları fikrinden döndürür
ve erkek ile kadın arasındaki aşkı sağlayan tanrıçadır.
Snotra
Bilgeliği
ile bilinmektedir. Zeki ve becerikli bir tanrıçadır.
Var
Kadın
ile erkek arasındaki yeminin koruyucu tanrıçasıdır. Her kim yeminini bozarsa
Var o kişiyi cezalandırır .