İskandinav Mitleri #1: Tanrılar ve Tanrıçalar

Mit, genellikle doğaüstü kişileri, eylemleri ya da olayları anlatan ve doğal ya da tarihsel olgular hakkındaki yaygın bazı kanıları somutlaştıran, tamamen kurmaca bir öykü diye tanımlanır. İskandinav mitleri doğaüstü varlıklar ve olaylarla ilgilidir ve bu yüzden, Orta Çağ yazarlarının bize aktardıkları pagan/İskandinav düşünce tarzını anlamamıza yardımcı olabilirler. 

İskandinav sözcüğünü duyan pek çok toplumun -özellikle İngilizlerin- aklına hemen MS 800 ile 1100 yılları arasındaki üç yüz yıllık süre zarfında dört bir yanı fethetmiş, sömürgeleştirmiş, yağmalamış, ticaretle uğraşmış ve hatta kimileyin İskandinavya'nın doğusunda ve batısında yerleşim yerleri kurmuş olan gözü pek ve acımasız Viking halkı gelir. Bu insanların pagan bir dinleri ve epey karışık mitolojileri olduğunu söyleyebiliriz. Bu karmaşık mitoloji hakkındaki Türkçe bilgi azlığı beni rahatsız ediyor ve bu yüzden bulabildiğim kadar en dip köşe bilgileri sizler ile paylaşmak istiyorum. Yunan mitolojisi iyi güzel ama çok seks! Bize biraz daha vurdulu kırdılı bir halkın sert tanrıları lazım. İlk paylaşımım da bu tanrılar ve tanrıçaların kim olduğu üzerine olacak. Şimdiden iyi okumalar! 

Aesir ve Asynjur

Aesir tanrıları aslında Asgard içinde yaşayan tüm tanrıların genel adıdır ve büyük bir soydur. Tanrıları ölümsüz değildir fakat diğer ölümlülere göre daha uzun yaşarlar. Aesir soyunun lideri ise Odin'dir. Asgard içinde yaşamını sürdüren ölümlüleri ve Vanir soyundan gelen tanrıları yönetmektedirler. Vanir, İskandinav mitolojisinde soy olarak Aesir'den sonra gelen ikinci tanrı topluluğudur ve Dokuz Diyar içinden Vanaheim'da yaşarlar. Eski Nors hikayelerinde Aesir ve Vanir tanrılarının savaş içinde olduğu bilinmektedir.

Ayrıca Aesir, İskandinav mitolojisindeki erkek tanrılara verilen isimdir. Aesir tanrıları Asgard'ta Asynjur adı verilen tanrıçalar ile birlikte yaşamlarını sürdürmektedir. Tanrılar Asgard'a eşleri için Vingolf isimli çok güzel bir ev inşa etmişlerdir.

Aesir Tanrıları

Odin

Aesir tanrılarının ve Asgard'ın kralıdır. Haftanın ortanca günü olan Çarşamba adını Odin'den almaktadır (Onsdag). Bor ve Bestla'nın oğludur. Vili ve Ve adında iki kardeşi vardır. Frigg ile evlenmiştir. Balder ve Hod isminde oğulları olmuştur. Odin'in dişi dev Fjörgyn ile ilişkisinden Thor adında oğlu olmuştur. Başka bir dişi dev Grid'ten Vidar ve Rind'ten de Vali adında oğulları olmuştur. 

Odin, Asgard tanrıların lideri ve en güçlü olanıdır. Odin'in Asgard'ta yaşadığı evin ismi Valaskialf'tır ve evinde Hlidskialf adında bir tahtı bulunmaktadır; bu tahttan Dokuz Diyar'ın hepsini gözetleyebiliyordu. Zafer, mutluluk ve bilgeliğin tanrısıdır. Kendisine "Ruhların Lideri" takma adı verilmiştir.

Thor

Odin ve Fjörgyn'in oğludur. Gök gürültüsü tanrısı olarak bilinmektedir. Haftanın dördüncü günü olan Perşembe ismini ondan almıştır (Torsdag). Sif ile evlenmiş ve bu evliliğinden Trud ve Modi adında çocukları olmuştur. Ull ise Sif'in oğludur ve Thor onu da üvey evlat olarak kabul etmiştir. Ayrıca dişi dev Jarnsaxa'da Magni adında bir oğlu da vardır. 

Thor güçlü tanrılardan biridir fakat çok akıllı sayılmazdı. Pek çok dev onu aptal yerine koyar ve onunla dalga geçerlerdi. Thrudheim'da adında bir yerde yaşardı ve Asgard'ın en büyük evi olarak bilinirdi.

Tyr

Gökyüzü ve savaş tanrısıdır. Tanrıların en cesurudur. Haftanın ikinci günü olan Salı günü ismini Tyr'dan almıştır (Tirsdag). Cesareti ise kurt Fenrir'e göz kulak olmayı kabul etmesinden gelmektedir. Fenrir bir gün zincirlerinden kopar ve etrafa saldırmaya başlar. Bu sırada Tyr sağ elini kurda kaptırır ve İskandinav mitolojisinde tek elli olarak tasvir edilir.

Baldr

Odin ve Frigg'in oğludur ve tanrıların en iyisi olduğu söylenmektedir. Hod adında ağabeyi vardır. Nanna ile evlenmiş ve bu evlilikten Forsete isimli bir oğlu olmuştur. İsmi "Lord" anlamına gelir.

Baldr, Asgard'ın Breidablik bölgesinde yaşar.  Evinin çatısı gümüşten diğer kalan kısmı ise altından yapılmıştır. Her zaman temiz ve neşeli bir ev olmuştur; hiç bir zaman kötülüğü içinde barındırmamıştır. Aesir tanrıları içinde en kibar ve güzeli olarak betimlenmiştir fakat tüm bu iyi özelliklerine rağmen silik bir tanrı olarak kalmıştır. Aynı zamanda bir çeşit savaş tanrısı olarak da ismi mitlerde yer almıştır. Baldr hakkındaki mitler "Baldrs draumar" yani "Baldr'ın rüyaları"ndan gelmektedir.

Heimdall

Heimdal dokuz annesi olan ve bunların hepsi kardeş olan bir soydan gelmiştir. Asgard ve Midgard'ı birbirine bağlayan Gökkuşağı Köprüsü "Bifrost"un koruyucusudur. Aynı zamanda Odin'in en elit askerlerini yani Einherjarları yetiştiren de odur. 

Heimdall uzun boylu, yakışıklı, dişleri altından olan bir tanrıdır; ona "Altın Diş" takma isminin verilmesinin de sebebi bu yüzdendir. Kuşlardan daha az uyur ve çok iyi görme/duyma yetisine sahiptir. Yüzlerce kilometre öteyi gece gündüz demeden gözetler. Bifrost'un ilerisinde bulunan Himinbjorg isimli evde yaşar. 

Heimdal Gulltop adında bir ata sahiptir ve bu at tamamen altından yaratılmıştır. Hofund isimli bir kılıcı ve Gjallarhorn isimli bir boynuza da sahiptir. Bu boynuzun sesi o kadar temiz ve yüksektir ki çalındığı zaman Dokuz Diyar'ında duyacağı rivayet edilir. Heimdall bu boynuzu Ragnarök'ta çalacağına inanılır ve Gjallarhorn'un sesini duyan herkesin kıyamet savaşına hazır olması gerektiği söylenmektedir.

Bragi

Odin ve Gunnlod'un oğludur ve Idun ile evlenmiştir. Şiir ve müziğin tanrısı olarak bilinmektedir. Bragi'i çok uzun sakallı ve bilge biri olarak tasvir edilmiştir. Bragi bilgeliği ve en çok da sözcükleri akıcı ve hızlı bir şekilde söylemesi ile bilinmektedir. En bilgili olduğu konular şiir ve şarkılardır. Adı "Bragr"dan gelir yani "Şiir" anlamındadır.

Delling

Delling ya da Dellingr "parlayan, gün ışığı" anlamına gelmektedir ve gündoğumu tanrısı olarak bilinmektedir. Delling dişi bir dev olan Nat (night/gece) ile evlenmiş ve birlikteliklerinden Day (gün) adında oğulları olmuştur.

Freyr

Vanir tanrılarından Njord'un oğlu ve Freya'nın ikiz kardeşidir. Bereket tanrısı olarak bilinmektedir. Gerd isimli bir dev ile evlenmiştir. Alfheim'ın lideri ve cücelerin efendisi olarak bilinmektedir. Freyr "Lord" anlamına gelir ve inanılmaz derecede yakışıklı bir tanrıdır. Bereketin, barışın, gün ışığının tanrısıdır. Freyr eski bir Vanir üyesidir. Vanir ve Aesir arasındaki savaşlar bittiğinde Freyr ve diğer iki Vanir tanrısı Aesir'e gönderilmiştir. Aesir de Honir ve Mimir'i Vanir'e göndermiştir.

Forseti

Nanna ve Baldr'ın oğludur ve adalet tanrısı olarak bilinmektedir. Forseti aynı zamanda "başkan" anlamına gelmektedir.  İnsanlar ve tanrılar için adeleti sağlayıcı bir mahkeme görevi taşır. Meditasyon becerisine de sahiptir. Forseti Asgard'da Glitnir isimli gümüş çatılı ve altın sütunlarla kaplı bir evde yaşamaktadır. Glitnir "ışıldayan, parlayan" anlamına gelmektedir. Forseti'nin evi çok uzak mesafelerden bile görülebilecek kadar ışık yaymaktadır. 

Hermod

Odin ve Frigg'in oğludur ve cesurluğu ile bilinmektedir. Hel'e gidip Baldr'ı oradan almak için gönüllü olmuştur.

Hoder

Odin ve Frigg'in oğludur. Asgard'da diğer tanrılar ile birlikte yaşar ve kör bir tanrıdır. Kardeşi Baldr'ı ökseotu ile sarılmış bir ok ile öldürmüştür.

Honir

Honir uzun boylu, uzun bacaklı, yakışıklıdır. Kardeşinin adı ise Odin'dir. Aesir ve Vanir tanrıları arasındaki savaşta ateşkes imzalanabilmesi için Vanir'e rehin olarak gönderilmiştir.

Kvasir

Odin tarafından yaratılmıştır. Şiir ve bilgeliğin tanrısıdır. Kvasir çok bilge bir adamdır.İsmi "tükürük" anlamına gelir, bu onun nasıl yaratıldığını ona hatırlatır.Aesir ile Vanir arasındaki savaş bittiğinde Odin tükürükten yeni bir tanrı yani Kvasir'i yaratmıştır. Kvasir her soruyu cevaplardı ve mükemmel bilgeliği ile bilinirdi.

Magni ve Modi

Magni çok güçlü bir tanrıdır ve ismi "mighty-kudretli" anlamına gelir. Thor ve dişi dev Jarnsaxa'nın oğludur. Modi adında bir kardeşi vardır. Modi'nin isminin anlamı "courage-cesaret"tir. Thor ve Sif'in oğludur. Magni ve Modi, Ragnarök'tan sonra Thor'un çekicini miras olarak alacaktır.

Mimir

Adı "bilge olan" ya da "öğüt veren" anlamına gelir. Mimir tecrübeleri ve bilgeliği ile bilinmektedir. Aesir ve Vanir savaşı sırasında idam edilmiştir. Savaştan sonra kafası Odin'e gönderilmiş, bu durum hayal kırıklığı yaratmıştır. Mimir aynı zamanda "Mimir's Well - Mimir'in kuyusu" ile de bilinir. Her kim bu kuyudan su içerse bilgeliği elde edecektir. Odin bu sudan içip bilge biri olmak için Mimir'e bir gözünü vermiştir.

Narfi

Loki ve Sigyn'in oğludur. Vali adında bir kardeşi vardır. Vali, kardeşi Narfi'yi kurda dönüp öldürmüştür.

Njord

Freya ve Freyr'in babasıdır. Dişi dev olan Skadi ile evlenmiştir. Nerthus adında bir kız kardeşi vardır.Njord rüzgarın, kıyıların, denizcilerin, ırmakların tanrısı aynı zamanda Vanir tanrılarının da bir üyesidir. Aesir ve Vanir arasındaki savaş bittiğinde Njord ile birlikte iki kişi Aesir'e ateşkes simgesi olarak giderler. Njord, Asgard'da bir sahil kenarında Noatun adı verilen bir gemide yaşamaktadır.

Vidar

Odin ve Grid'in oğludur. Bilinen en güçlü ikinci tanrıdır. Vidi adında bahçeye benzeyen huzur dolu bir yerde yaşamaktadır. Sessizliği ve sakinliği ile bilinir fakat Ragnarök'ta ölen babası Odin'in intikamını alacağı anlatılmaktadır.

Asynjur Tanrıçaları

Freya 

Aşk tanrıçasıdır. Haftanın beşinci günü olan Cuma ismini Freya'dan almıştır (Fredag). Njord ve kız kardeşi Nerthus'un kızlarıdır. İkiz kardeşi Freyr'dir. Od ile evlenmiştir fakat bilinmedik bir sebeple kocası kaybolmuştur. Od'tan iki çocuğu olmuştur; Hnoss ve Gersimi. 

Freya aşk, şehvet, güzellik, sihir, bereket aynı zamanda ölüm ve savaş tanrıçasıdır. İsminin anlamı "hanımefendi, leydi"dir. Vanir'in eski üyelerinden biridir. Aesir ve Vanir arasındaki savaş bittiğinde Aesir'e gönderilen üç kişiden biridir. Güzelliği ile herkesi kendine hayran bırakan Freya şiir ve aşk şarkılarını severdi. Kırlarda gezindiği zamanlarda altın saçları arasından yerlere çicekler düşerdi. Ağladığı zamanlarda göz yaşları altına ya da kehribara dönüşürdü.

Frigg

Fjörgynn'in kızıdır. Doğa Ana olarak bilinmektedir. Odin ile evlenmiş; Baldr ve Hod adında oğulları olmuştur. Thor, Heimdall, Hoder, Hermod, Tyr, Bragi, Vidar ve Vali'nin üvey annesidir. Frigg, Asgard'ın kraliçesidir ve isminin anlamı "sevilen kişi"dir. Aşk, evlilik, doğurganlık, annelik gibi duygular ile betimlenmektedir. Evlenen kadınlar için en önemli tanrıçalardan biridir. Odin'den sonra evrende en üst mertebeye sahip tanrılardan biridir. Fensalir adında bir evi vardır.

Gefion (Gefjon)

Bereket tanrıçasıdır ve toprağı sürmek için kullanılan saban ile ilişkilendirilmiştir.  Gefion kendisini dilenci bir kadın olarak gizlerdi.

Idunn

Cüce Ivald'ın kızıdır. Bragi ile evlenmiştir. Gençlik/ölümsüzlük elmasının koruyucu tanrıçasıdır. Uzun ve sarı saçlı bir kadın olarak tasvir edilmiştir; baharın ve sonsuz gençliğin tanrıçasıdır. Ona verilen gençlik elmaları ile diğer tanrıların da yaşamlarının uzun olmasını sağlardı. Bir gün Idunn ve elmaları Loki tarafından kaçırılmıştı. Tanrılar gençlik elmaları kaybolduğu için giderek güçsüzleşmeye başlamışlardı ve Idunn'u kurtarmak için toplanıp plan yaptılar. Uzun uğraşlardan sonra Loki'yi kandırarak Idunn'u kurtarırlar.

Nanna

Baldr ile evlenmiştir ve Forseti'nin annesidir. Nanna, Baldr'ın öldüğünü öğrenince büyük bir kedere kapılır ve o da kocasının ardından ölür. Tanrılar Baldr ve Nanna'yı aynı sandala koyarak ateşe verirler.

Eir

Barış, hoşgörü, yardım ve merhamet tanrıçasıdır. Medikal yetileri ile bilinmektedir.

Sif

Uzun altın saçları ile tasvir edilen Sif tahıl, tarım ve bereket tanrıçasıdır. Thor ile evlenmiştir. Ull adında bir çocuğu vardır; Thor onu evlat edinmiştir. Hilebaz Loki, Sif'in saçlarını uykusunda kesmiş ve cüceler tarafından hazırlanan altın teller ile takas etmiştir.

Sigyn

Loki ile evlenmiştir. Narfi ve Vali adında iki çocuğu vardır. Loki'nin hileleri tanrıların ve yaşayan tüm ırkların başına bela getirdiği için tanrılar Loki'yi zincire gerer ve başının üzerine zehirli bir yılan koyarlar. Sadık bir eş olan Sigyn gece gündüz demeden onun yanında durur ve yılanın dişlerinden akan zehri bir kasede toplayarak Loki'ye zarar vermesini engeller. Sigyn dünyanın sonuna kadar Loki'nin yanında yer almıştır.

Sjofn

İnsanların ısrarcı fikirlerinin kötü sonuçlara yol açmaması için onları fikrinden döndürür ve erkek ile kadın arasındaki aşkı sağlayan tanrıçadır.

Snotra

Bilgeliği ile bilinmektedir. Zeki ve becerikli bir tanrıçadır.

Var

Kadın ile erkek arasındaki yeminin koruyucu tanrıçasıdır. Her kim yeminini bozarsa Var o kişiyi cezalandırır .

Şöyle de güzel bir parça ile yazımızı sonlandıralım.

Takipte kalın! ^^